عزیز دل زهرا سلام الله علیها

افضليت اخروى امام: جهت اثبات برترى امام در برخوردارى از پاداش اخروى به وجوه ذيل استدلال شده است:

1. عصمت امام و افضليت:

امام رهبرى امت اسلامى را در همه امور دينى برعهده دارد ، مقتضاى عموميت امامت و افضليت امام بر مأموم اين است كه او در همه شئون رهبرى از جمله عبادت بر ديگران برترى داشته باشد ، و چون امام صفت عصمت دارد از عالى ترين درجه اخلاص در اعمال از جمله در عبادت نيز برخوردار خواهد بود ، لازمه برترى در عبادت و اخلاص در آن برترى در استحقاق پاداش اخروى است.

(الذخيرة في علم الكلام ، ص 434 ; المنقذ من التقليد ، ج2 ، ص 286 و المسلك في اصول الدين ، ص 206)

2. تكليف سنگين تر و پاداش بيشتر:

امام در همه تكاليف دينى با ديگر مكلفان شريك است ، ولى تكليف ويژه اى نيز دارد ، چرا كه او لطف است در حق ديگران و مسئوليت هدايت آنان را در عالى ترين سطوح برعهده دارد.

پرداختن به اين مسئوليت عظيم ، مجاهدت ويژه اى لازم دارد. به مقتضاى «افضل الأعمال أحمزها» اما در برخوردارى از پاداش الهى شايستگى بيشترى خواهد داشت.

حاصل آن كه تكليف بيشتر و سنگين ترى كه برعهده امام گذاشته شده است ، مقتضى استحقاق پاداش اخروى بيشترى خواهد بود.

(المسلك فى اصول الدين ، ص 205)

ادامه دارد…

افضليت اخروى امام: جهت اثبات برترى امام در برخوردارى از پاداش اخروى به وجوه ذيل استدلال شده است:

1. عصمت امام و افضليت:

امام رهبرى امت اسلامى را در همه امور دينى برعهده دارد ، مقتضاى عموميت امامت و افضليت امام بر مأموم اين است كه او در همه شئون رهبرى از جمله عبادت بر ديگران برترى داشته باشد ، و چون امام صفت عصمت دارد از عالى ترين درجه اخلاص در اعمال از جمله در عبادت نيز برخوردار خواهد بود ، لازمه برترى در عبادت و اخلاص در آن برترى در استحقاق پاداش اخروى است.

(الذخيرة في علم الكلام ، ص 434 ; المنقذ من التقليد ، ج2 ، ص 286 و المسلك في اصول الدين ، ص 206)

2. تكليف سنگين تر و پاداش بيشتر:

امام در همه تكاليف دينى با ديگر مكلفان شريك است ، ولى تكليف ويژه اى نيز دارد ، چرا كه او لطف است در حق ديگران و مسئوليت هدايت آنان را در عالى ترين سطوح برعهده دارد.

پرداختن به اين مسئوليت عظيم ، مجاهدت ويژه اى لازم دارد. به مقتضاى «افضل الأعمال أحمزها» اما در برخوردارى از پاداش الهى شايستگى بيشترى خواهد داشت.

حاصل آن كه تكليف بيشتر و سنگين ترى كه برعهده امام گذاشته شده است ، مقتضى استحقاق پاداش اخروى بيشترى خواهد بود.

(المسلك فى اصول الدين ، ص 205)

ادامه دارد…

اما دليل قرآنى لزوم افضليت امام ، آيه 35 سوره يونس است كه مى فرمايد:

(أَفَمَنْ يَهْدي إِلى الحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَع أَمَّنْ لا يَهْدي إِلاّ أَنْ يُهدى فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُون) ;

آيا كسى كه به سوى حق هدايت مى كند سزاوارتر است كه پيروى شود يا كسى كه خود از هدايت بى بهره است مگر آن كه از سوى ديگران هدايت شود. شما چه منطقى داريد و چگونه داورى مى كنيد؟»
در اين آيه درباره هدايت دو گزينه با يكديگر مقايسه شده اند:

گزينه اوّل مربوط به كسى است كه خود از هدايت ويژه الهى برخوردار است و ديگران را به حق هدايت مى كند.

ديگرى كسى است كه هدايت گر به حق نيست مگر آن كه ديگران او را هدايت كنند.

از اين دو گزينه ، گزينه نخست بر دوم برترى دارد و وجدان انسانى آن را مى پسندد. چنان كه جمله (فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُون) در آيه بيانگر اين مطلب است ، يعنى اگر جز اين داورى شود ، بر خلاف حكم خرد و وجدان است.

(ارشاد الطالبين في شرح نهج المسترشدين ، ص 336 ; نهج الحق وكشف الصدق ، ص 168و كشف المراد ، ص 495).

ادامه دارد…

شبهه ديگرى كه در مسئله مطرح شده است اين كه نظريه افضليت در امامت با نمونه هايى كه در عصر پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و خلفا درباره تعيين امام يا فرماندهان سپاه رخ داده است سازگارى ندارد

مانند فرماندهى زيد بن حارثه در جنگ موته ، در حالى كه در سپاه اسلام كسانى چون جعفر بن ابوطالب حضور داشت ، و هكذا فرماندهى اسامة بن زيد بر عموم مسلمانان در روزهاى پايانى زندگى پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم

(المسلك فى أُصول الدين ، ص 207) 

و همچنين واگذارى سرنوشت خلافت به شوراى شش نفره از طرف عمر ، در حالى كه در ميان آنها افراد برترى وجود داشت.

(شرح المقاصد ، ج5 ، ص 247)

اين شبهه نيز نااستوار است ، چرا كه در مورد فرماندهى زيد بن حارثه هر چند مشهور اين است كه زيد فرمانده نخست بود و جعفر فرمانده دوم ، ولى قول ديگر اين است كه جعفر نخستين فرمانده بوده است.

(تاريخ يعقوبى ، ج1 ، ص 384)

گذشته از اين ، در فرماندهى سپاه افضليت مطلق شرط نيست ، بلكه افضليت در آن چه به امر جنگ و مبارزه مربوط مى شود كافى است ، و بى ترديد زيد بن حارثه و اسامة بن زيد از چنين برترى برخوردار بوده اند كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم آنها را به فرماندهى سپاه اسلام برگزيد.

(المسلك فى أُصول الدين ، ص 208 و المنقذ من التقليد ، ج2 ، ص 290)

اما استدلال به فعل عمر در واگذارى امر امامت به شوراى شش نفره مبتنى بر دو مطلب است:

يكى اين كه گزينش امام را به اختيار مكلّفان بدانيم نه به انتصاب از جانب پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و به امر پروردگار ;

و ديگرى اين كه عمل صحابه بدون استثنا حجت شرعى باشد. در حالى كه هيچ يك از دو مطلب فوق از نظر شيعه اماميه پذيرفته نيست ،

چنان كه تفتازانى نيز گفته است:«اين استدلال و مانند آن براى اهل سنت اعتبار دارد نه براى شيعه كه تعيين امام را فعل خداوند مى داند نه فعل بشر.

(شرح المقاصد ، ج5 ، ص 247)

ادامه دارد…

شبهه ديگرى كه در مسئله مطرح شده است اين كه نظريه افضليت در امامت با نمونه هايى كه در عصر پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و خلفا درباره تعيين امام يا فرماندهان سپاه رخ داده است سازگارى ندارد

مانند فرماندهى زيد بن حارثه در جنگ موته ، در حالى كه در سپاه اسلام كسانى چون جعفر بن ابوطالب حضور داشت ، و هكذا فرماندهى اسامة بن زيد بر عموم مسلمانان در روزهاى پايانى زندگى پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم

(المسلك فى أُصول الدين ، ص 207) 

و همچنين واگذارى سرنوشت خلافت به شوراى شش نفره از طرف عمر ، در حالى كه در ميان آنها افراد برترى وجود داشت.

(شرح المقاصد ، ج5 ، ص 247)

اين شبهه نيز نااستوار است ، چرا كه در مورد فرماندهى زيد بن حارثه هر چند مشهور اين است كه زيد فرمانده نخست بود و جعفر فرمانده دوم ، ولى قول ديگر اين است كه جعفر نخستين فرمانده بوده است.

(تاريخ يعقوبى ، ج1 ، ص 384)

گذشته از اين ، در فرماندهى سپاه افضليت مطلق شرط نيست ، بلكه افضليت در آن چه به امر جنگ و مبارزه مربوط مى شود كافى است ، و بى ترديد زيد بن حارثه و اسامة بن زيد از چنين برترى برخوردار بوده اند كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم آنها را به فرماندهى سپاه اسلام برگزيد.

(المسلك فى أُصول الدين ، ص 208 و المنقذ من التقليد ، ج2 ، ص 290)

اما استدلال به فعل عمر در واگذارى امر امامت به شوراى شش نفره مبتنى بر دو مطلب است:

يكى اين كه گزينش امام را به اختيار مكلّفان بدانيم نه به انتصاب از جانب پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و به امر پروردگار ;

و ديگرى اين كه عمل صحابه بدون استثنا حجت شرعى باشد. در حالى كه هيچ يك از دو مطلب فوق از نظر شيعه اماميه پذيرفته نيست ،

چنان كه تفتازانى نيز گفته است:«اين استدلال و مانند آن براى اهل سنت اعتبار دارد نه براى شيعه كه تعيين امام را فعل خداوند مى داند نه فعل بشر.

(شرح المقاصد ، ج5 ، ص 247)

ادامه دارد…