افضلیت امامان درکلام حضرت ایت الله سبحانی
افضليت امام
برترى امام در صفات وكمالات نفسانى و پاداش اخروى نسبت به ديگران.
افضليت در علم كلام در دو مورد مطرح مى شود: يكى در باب امامت عامّه و ديگرى در باب امامت خاصّه ; آنچه كه در اين جا مورد بحث قرار مى گيرد افضليت در باب امامت عامّه است كه در اين باره ديدگاه هاى گوناگونى مطرح شده است:
1. متكلّمان شيعه اماميه افضليت را يكى از شرايط مهم امام مى دانند و در اين باره هيچ استثنايى قائل نيستند.
2. برخى چون قاضى ابوبكر باقلانى افضليت را از شرايط امام مى دانند ولى معتقدند كه هرگاه انتخاب امام افضل در ميان مسلمانان اختلاف ايجاد كند ، امامت مفضول مشروع و لازم خواهد شد.
3. عده اى ديگر از متكلمان معتزله ، امامت افضل را ارجح و اولى مى دانند ، نه واجب و لازم ، و هرگاه اين اولويت با موانعى روبه رو شود امامت غير افضل اولويت خواهد داشت.
4. گروه ديگر از متكلمان معتزله ، اشاعره و ديگران افضليت را نه شرط مشروعيت امامت مى دانند و نه شرط كمال آن.
نظريه صحيح و قابل قبول در اين بحث همان نظريّه نخست است كه با تبيين و اثبات آن نادرستى نظريه هاى ديگر روشن خواهد شد ، در عين حال نظريه دوم نيز اجمالاً مورد بررسى قرار خواهد گرفت.
چنان كه بيان شد شيعه اماميه به افضليت مطلق در باب امامت معتقد است ، افضليت امام در سخنان متكلمان شيعه اماميه در دو معنا به كار رفته است:
يكى افضليت در صفات كمال نفسانى مانند : علم ، عدالت ، شجاعت ، پارسايى ; و ديگرى افضليت در بهره مندى از پاداش الهى ، (المسلك فى أُصول الدين ، ص 205 ; المنقذ من التقليد ، ج2 ، ص 286 ; تلخيص المحصل ، ص 431 و تقريب المعارف ، ص101
(ادامه دارد)
آخرین نظرات